Hier volgt informatie over de orgels en kerken die ik heb gebruikt voor de opnamen van mijn psalmbewerkingen. Maranathakerk Maassluis / Oosterlichtkerk De Bilt De Maranathakerk werd in 1962 gebouwd in Maassluis-Oost om de centraler gelegen Immanuelkerk te ontlasten. Het orgel werd gebouwd door Romanus Seiffert&Sohn in Kevelaar (Duitsland), die ook in 1954 het grote orgel in de Immanuelkerk had geleverd. Het heeft de volgende dispositie: Hoofdwerk: Prestant 8, Roerfluit 8, Octaaf 4, Spitsfluit 4, Zwegel 2, Mixtuur 4-6-sterk, Trompet 8 Bovenwerk: Houten Gedekt 8, Koppelfluit 4, Prestant 2, Quint 1 1/3, Sesquialter 2-sterk vanaf 1, Cymbel 3-sterk, Roerschalmei 8, Tremulant Pedaal: Subbas 16, Open Bas 8, Koraal bas 4+2, Fagot 16 Koppels: HW-BW, P-HW, P-BW In 1996 is de Maranathakerk verkocht aan de Evangelische Gemeente en het orgel is in 1998 overgeplaats naar de Immanuelkerk in De Bilt. In 2017 is de Immanuelkerk gesloten en is het orgel overgeplaatst naar de Oosterlichtkerk te De Bilt. Een bijzonderheid is dat de Fagot in de jaren dat ik het orgel bespeelde (1972-1986) slecht aansprak en moeilijk te stemmen was, omdat een stemvloer naast de pedaaltoren ontbreekt, waardoor altijd een ladder nodig was. Bij de verplaatsing naar De Bilt is een nieuwe  Fagot geplaatst. Maranathakerk, Maassluis (1972) Oosterlichtkerk, De Bilt (2022) Enkele opnamen uit de Maranathakerk:  Bach - O Lamm Gottes unschuldig (1975), Psalm 35 Toccata en koraal (1981), Samenzang psalm 150 (1986) Recente opname uit de Oosterlichtkerk: Pachelbel - Variaties Alle Mensschen müssen sterben (2022) Koningkerk Voorburg  De Christus Koningkerk is in 1966 gebouwd ter vervanging van de gereformeerde Noorderkerk. In 1996 gingen de gereformeerde wijkgemeente Koningkerk en de hervormde Vaste Burchtgemeente verder als Samen op Weg gemeente. Het orgel is in 1967 gebouwd door Verschueren te Heythuysen. In 2008 is bij groot onderhoud in het rugpositief op een gereserveerde sleep een Nasard 2 2/3 geplaatst en  de Larigot 1 1/3 is opgeschoven naar een terts 1 3/5.   Sindsdien is de dispositie: Hoofdwerk: Prestant 8, Roerfluit 8, Gemshoorn 8 (discant), Octaaf 4, Gedekte Fluit 4, Superoctaaf 2, Sesquialter II sterk (vanaf g°), Mixtuur IV-VI sterk, Dulciaan 16, Trompet 8, Tremulant. Rugwerk: Bourdon 8, Prestant 4, Roerfluit 4, Woudfluit 2, Nasard 2 2/3, Terts 1 3/5, Sifflet 1, Scherp III-IV sterk, Kromhoorn 8,  Tremulant. Pedaal: Subbas 16, Octaaf 8, Gedekt 8, Prestant 4, Mixtuur III sterk, Fagot 16, Schalmei 4 - gereserveerd. Koppels: HW - RW, P-HW, P-RW. De intonatie maakt het orgel bijzonder geschikt voor romantische muziek van bijvoorbeeld Mendelssohn. Klik hieronder voor enkele opnamen. Mendelssohn - Andante met variaties (2001) Mendelssohn - Sonate 3 deel 1 (2008) Rembt - Was Gott tut das ist wohlgetan (2008), met de nieuwe tertscombinatie in het rugwerk. Immanuelkerk Delft De Immanuelkerk is in 1958 ontworpen toen rond de Schoemakerstraat een nieuwe woonwijk werd gepland. De kerk is in 1960 in gebruik genomen en het orgel is door Leeflang gebouwd in 1963. Later werden de planologische plannen veranderd, en werd in plaats van een woonwijk de TU-wijk gebouwd. De Immanuelkerk heeft desondanks tot 2013 gefunctioneerd als een van de wijkkerken van de protestantse gemeente van Delft. In 2013 is de kerk verkocht aan de vrijgemaakte gemeente. Dispositie van het orgel: Hoofdwerk: Quintadeen 16, Prestant 8, Roerfluit 8, Salicionaal 8, Octaaf 4, Baarpijp 4, Spitsoctaaf 2, Mixtuur 4-6 sterk, Horizontale Trompet 8 Rugwerk: Holpijp 8, Quintadeen 8, Prestant 4, Speelfluit 4, Octaaf 2, Nasard 1 1/3, Scherp 4sterk, Sequialtera 2st, Dulciaan 8, Tremulant Borstwerk: Spitsgedekt 8, Quintadeen 4, Roerfluit 4, Prestant 2, Sifflet 1, Cymbel 3st, Treseptnon 3st, Regaal 8, Tremulant Pedaal: Prestant 16, Subbas 16, Octaaf 8, Gedekt 8, Spitsoctaaf 4, Ruispijp 4st, Bazuin 16, Schalmei 4 Koppels: RW-HW, BW-HW, P-HW, P-RW, P-BW De dispositie en de intonatie zijn sinds 1963 ongewijzigd gebleven (tamelijk uniek voor een neo- barok instrument uit deze periode). De mechaniek is in zijn geheel vervangen: in 1990 de toetstractuur en in 2002 de registertractuur. De originele perspex slepen zijn vervangen door houten slepen en de registermechaniek is vernieuwd. Volgens overlevering (ik heb geen bevestiging gevonden) heeft Leeflang het Borstwerk voor eigen rekening gebouwd, omdat hij in het westen van het land een statement wilde maken. Twee bijzonderheden vallen op in de dispositie: (1) op elk klavier staat een Quintadeen, 16-voet op het hoofdwerk, 8-voet op het rugwerk en 4-voet op het borstwerk. Het ontbreekt alleen nog maar aan een 32-voet op het pedaal. (2) een treseptnoon op het borstwerk. Voor zover ik heb kunnen nagaan is dit register uniek in de wereld. Het laat op elke toets een terts, septiem en een none horen. Het resultaat is een wat wrang klinkend cymbel-geluid. Klik hier voor een demonstratie van dit register in de laatste variatie van Pachelbel over Was Gott tut das ist wohlgetan. Klik hier voor mijn Improvisatie en Finale over Psalm 68, waarin het orgel in zijn volle breedte is te horen. Gereformeerde kerk Ommen De gereformeerde kerk in Ommen is gebouwd in 1932 ter vervanging van de in 1840 gebouwde kerk. De kerk is ontworpen door architect Plooy, die in de vooroorlogse periode tientallen kerken van dit type heeft ontworpen. Het oorspronkelijke orgel is in 1980 vervangen door het huidige instrument van orgelbouwer Van den Berg. Hij heeft met Wendt een firma gevormd, die in Oost-Nederland ongeveer 24 orgels heeft geleverd. Nadat Wendt gestopt was heeft Van den Berg het orgel voor Ommen afgemaakt. Van den Berg&Wendt waren uitstekende meubelmakers en de mechaniek van hun orgels was zeer duurzaam, maar aan de klank van vrijwel al hun instrumenten is in de loop der jaren veel gewijzigd, zo ook in Ommen. Orgelbouwer Reil te Heerde heeft het instrument sinds 1990 in onderhoud. Hij heeft o.a. de Quintadeen op het hoofdwerk geherintoneerd tot een Bourdon. Op het Rugwerk is de oorspronkelijke Quint 1 1/3 een octaaf verlaagd, zodat met de Terts 1 3/5 een sesquialtercombinatie kan worden gemaakt. In 2014 is de Regaal op het rugwerk vervangen door een Dulciaan van Flentrop-makelij. In 2022 is de Ruispijp in het pedaal vervangen door een Octaaf 4. De huidige dispositie is: Hoofdwerk: Prestant 8, Quintadeen 16, Roerfluit 8, Octaaf 4, Nasard 2 2/3, Octaaf 2, Mixtuur 4-sterk, Trompet 8. Rugwerk: Prestant 4, Holpijp 8, Roersluit 4, Prestant 2, Quint 2 2/3, Terts 1 3/5, Cimbel 2- sterk, Dulciaan 8, Tremulant Pedaal: Subbas 16, Prestant 8, Octaaf 4, Fagot 16, Schalmei 4 Koppels: HW-RW, P-HW, P-RW Voor enkele karakteristieke opnamen van het orgel kan men hier klikken: Bach Alle Menschen müssen sterben Bach Ich ruf zu dir Herr Jesu Christ Bach Nun freut euch liebe Christnen g’mein Reger Lobe den Herren Richter Ermuntre dich, mein schwacher Geist  Hervormde kerk Ommen De hervormde kerk in Ommen is een eeuwenoud gebouw. De oudste delen van de fundering zijn duizend jaar oud. De naamlijst van de predikanten begint in 1598. De kerk heeft al vroeg een orgel gehad waarvan geen details bekend zijn. Het is in verval geraakt en in 1717 zijn de restanten verkocht. De basis voor het huidige orgel is gemaakt door Johann Christoff Scheuer in 1821, orgelbouwer te Coevorden. Aan het orgel is veel gesleuteld, niet altijd door even kundige orgelbouwers. Oorspronkelijk had het één klavier met aangehangen pedaal. In 1952 maakte orgelbouwer Sanders uit Utrecht een tweede klavier en een vrij pedaal, beide geplaatst in een nieuwe kas achter het ballustradeorgel. In 1970 verbouwden Van den Berg&Wendt het orgel grondig en ontstond het huidige uiterlijk met rugpositief en een nieuwe pedaalkas achter het orgel. Ook de hoofdwerkkas werd vernieuwd alsmede de frontpijpen. Ook de uit 1952 daterende speeltafel werd vervangen door een nieuwe naar het voorbeeld van het Scheuer-orgel in de Broerenkerk te Zwolle. Uiteindelijk zijn nog 25% van de pijpen origineel van Scheuer. Ook de ornamenten links en rechts van de hoofdwerkkas en de klok op de middentoren zijn origineel. De rest is een reconstructie, geheel in de stijl van Scheuer. In 1990 heeft orgelbouwer Reil te Heerde het instrument in onderhoud gekregen, het orgel geherintoneerd en de Schalmei 4 in het pedaal vervangen door een Trompet 8. In 2021 is de Nasard 1 1/2 een octaaf opgeschoven tot 3-voet. De dispositie is thans als volgt. Hoofdwerk: Prestant 8, Octaaf 4, Octaaf 2, Quint 3, Roerfluit 8, Fluit 4, Woudfluit 2, Viola 8, Sesquialter 1-2-sterk, Mixtuur 5-6-sterk, Trompet 8 Rugwerk: Holpijp 8, Quintadeen 8, Koppelfluit 4, Prestant 4, Gemshoorn 2, Nasard 3, Dulciaan 8, Scherp 5-sterk, Tremulant Pedaal: Subbas 16, Prestant 8, Octaaf 4, Fagot 16, Trompet 8 Koppels: HW-RW, P-HW, P-RW Voor enkele karakteristieke opnamen van het orgel kan men hier klikken: Dijkstra Drie variaties ‘Abba Vader’ Dijkstra Trio en Toccata ‘Groot is uw Trouw o Heer’ Dijkstra Bewerking lied 551 ‘Hosanna, hosanna de Heer komt voorbij’ Huisorgel Van Vulpen Mijn huisorgel is in 1979 geleverd door orgelbouwer Van Vulpen te Utrecht. Het is een model dat tussen 1970 en 1980 ongeveer tien keer in series van tien is gebouwd. Er bestaan dus 100 exemplaren van, waarvan de meeste nog steeds in tact zijn. Van welk type elektronisch orgel uit de jaren ‘70 kan men dit zeggen? Er waren twee varianten verkrijgbaar: op het bovenklavier kon men een Mixtuur 2-sterk en een Prestant 4 nemen, of een Regaal 8 en een Prestant 2. De 8-voets fluit op het bovenklavier is een transmissie van die op het onderklavier. Het orgel is tweemaal verhuisd: in 1986 van Maassluis naar Zoetermeer en in 2008 van Zoetermeer naar Ommen. In 2008 heeft het orgel tevens een grote onderhoudsbeurt ondergaan en is op de gereserveerde lade voor het pedaal de Sordun 16 geplaatst.  Het huisorgel heeft de volgende dispositie: Hoofdwerk: Gedekte fluit 8 (vanaf f1 Roerfluit), Fluit 4, Nasard 1 1/3 Bovenklavier: Gedekte fluit 8 (transmissie), Prestant 2, Regaal 8 Pedaal: Sordun 16 Koppels: H+B, P+H, P+B Het orgel is in deze psalmopnamen te horen in de Suite over Psalm 100 en in de variaties over psalm 134. Nog een opname van het huisorgel: Improvisatie: Variaties en ciacone ‘Heft op uw hoofden’ Yamaha-piano De piano is in 2015 geleverd door De Graaf in Zwolle ter vervanging van mijn eerste Czerny-piano uit 1970. De piano wordt in deze verzameling gebruikt in Psalm 100 en Lied 130c.  Nog enige andere opnamen van deze piano: Johann Sebastian Bach - Prelude en fuga in bes BWV 967 (Wohltemperierte Klavier)  Duke Ellington - In a sentimental mood Augustin Bardi - Callo ciego Edvard Grieg - Lyrische Stücke opus 12 nr 3, 4 en 5     Gebouw Irene Witharen Gebouw Irene werd in 1952 in gebruik genomen als plaats van samenkomst van de buurtgemeenschap te Witharen (gemeente Ommen). Het doet dienst voor kerkdiensten, vergaderingen en verenigingswerk. De kerkzaal heeft een Johannes-orgel. Opname uit een kerkdienst: lied 139a Heer U bent altijd bij mij Sint Brigittakerk Ommen De parochie Sint Brigitta werd in 1860 opnieuw ingesteld. In 1861 werd de kerk van het ontruimde eiland Schokland naar Ommen verplaatst. In 1939 is op dezelfde plaats de huidige Sint Brigittakerk gebouwd. Het doopfont is nog steeds afkomstig van de kerk op Schokland. Het orgel is in 1876 geplaatst door orgelbouwer Adema & Zonen als éénklaviersinstrument met aangehangen pedaal. In 1939 is dat orgel overgeplaatst naar de nieuwe kerk. In 1975 heeft de firma Koch uit Apeldoorn het orgel omgebouwd tot een tweeklaviersinstrument met een Subbas op het pedaal. In 1989 en 2021 is het orgel door Hagels Orgelbouw & Zonen te Dedemsvaart gewijzigd en gerestaureerd. De huidige dispositie is: Hoofdwerk: Prestant 8, Bourdon 8, Octaaf 4, Quint 2 2/3, Octaaf 2, Terts 1 3/5 Nevenwerk: Viola 8, Roerfluit 8, Fluit 4, Nasart 2 2/3, Fluit 2, Trompet 8 Pedaal: Subbas 16 Speelhulpen: H+N, P+H, P+N, Tremulant Bijzonder is, dat de trompet op het Nevenwerk staat. Dat maakt het mogelijk om bij ongekoppelde klavieren de trompet alleen in het pedaal te gebruiken. Het orgel is in deze psalmbewerkingen te horen bij psalm 65, 66, 91a en 96a. Enkele andere opnamen: Felix Mendelssohn: Sonate 4 delen 2 en 3 C.W. Druckenmüller: Concerto in G